Nowelizacja Ustawy o prawach konsumenta i niektórych innych ustaw wprowadzi nowe obowiązki dla przedsiębiorców z sektora e-handlu. Będą musieli dostosować treść wzorów dokumentacji umów sprzedaży do wymogów wynikających z dwóch pro-konsumenckich unijnych dyrektyw.

29 czerwca 2022r. pod obrady Sejmu trafił rządowy projekt ustawy o zmianie Ustawy o prawach konsumenta i niektórych innych ustaw, przygotowany w związku z koniecznością dostosowania  przepisów prawa krajowego do dwóch dyrektyw istotnych dla sektora e-handlu:

• Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/770 z dnia 20 maja 2019 r. w sprawie niektórych aspektów umów o dostarczanie treści cyfrowych i usług cyfrowych („Dyrektywa w sprawie treści i usług cyfrowych” lub „DCSD”);
• Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/771 z dnia 20 maja 2019 r. w sprawie niektórych aspektów umów sprzedaży towarów, zmieniająca rozporządzenie (UE) 2017/2394 oraz dyrektywę 2009/22/WE i uchylająca dyrektywę 1999/44/WE („Dyrektywa w sprawie sprzedaży towarów” lub „SGD”).

Projekt uzupełnia Ustawę o prawach konsumenta o brakujące definicje, precyzuje zakres regulacji oraz wskazuje obszary zastosowania DCSD i SGD.

Obie dyrektywy mają się wzajemnie uzupełniać. W Projekcie również zaproponowano podobne rozróżnienie poprzez wprowadzenie odrębnych przepisów dla dostaw treści i usług cyfrowych oraz dla sprzedaży towarów (w tym z elementami cyfrowymi).

Jakie zmiany nastąpią po wprowadzeniu nowych przepisów?

Odpowiedzialność przedsiębiorcy

Przedsiębiorca ponosi odpowiedzialność za brak zgodności towaru z umową, jeżeli konsument nie został wyraźnie poinformowany, że konkretna cecha towaru odbiega od wymogów zgodności z umową, oraz wyraźnie i odrębnie nie zaakceptował braku konkretnej cechy towaru.

W określonych okolicznościach przedsiębiorca ponosi dodatkowo odpowiedzialność za brak zgodności towaru z umową wynikający z niewłaściwego zamontowania towaru.

Nowe przepisy regulują odpowiedzialność przedsiębiorcy za brak zgodności towaru z umową - istniejący w chwili jego dostarczenia i ujawniony w ciągu dwóch lat od tej chwili, chyba że termin przydatności towaru do użycia, określony np. przez przedsiębiorcę, jest dłuższy.

W odniesieniu do towarów z elementami cyfrowymi, przedsiębiorca odpowiada za brak ich zgodności z umową, który wystąpił w czasie, w którym zgodnie z umową miały być dostarczane. Czas ten nie może być krótszy niż dwa lata od dostarczenia towaru z elementami cyfrowymi.

Prawa konsumentów

Jeżeli towar jest niezgodny z umową, konsument może żądać jego naprawy lub wymiany. Przedsiębiorca może dokonać wymiany, gdy konsument żąda naprawy, lub dokonać naprawy, gdy konsument żąda wymiany, jeżeli doprowadzenie do zgodności towaru z umową w sposób wybrany przez konsumenta jest niemożliwe albo wymagałoby nadmiernych kosztów dla przedsiębiorcy.

Dodatkowo, na określonych warunkach, konsument może złożyć oświadczenie o obniżeniu ceny albo odstąpieniu od umowy.

W nowych przepisach uregulowano również takie kwestie, jak koszty dochodzenia praw konsumenta (zakres, terminy, sposób zwrotu ceny) oraz ograniczenia prawa do odstąpienia od umowy.

Sposób wykonania zobowiązania do dostarczania treści lub usług cyfrowych

W art. 43h ustawodawca określił sposób wykonania zobowiązania do dostarczenia treści lub usługi cyfrowej oraz przysługujące konsumentowi prawa w razie jego niewykonania.

Przedsiębiorca dostarcza konsumentowi treść lub usługę cyfrową niezwłocznie po zawarciu umowy, chyba że strony postanowiły inaczej. Nowe przepisy określają również kiedy treść lub usługę cyfrową uważa się za dostarczoną.

Konsument może odstąpić od umowy bez wzywania do dostarczenia treści lub usługi cyfrowej jedynie w określonych okolicznościach (np. przedsiębiorca oświadczył lub z okoliczności wyraźnie wynika, że nie dostarczy treści lub usługi cyfrowej).

Nowododane art. 43i-43m regulują zgodność treści lub usług cyfrowych z umową oraz odpowiedzialność przedsiębiorcy w przypadku jej braku. Art. 42i nakłada obowiązek zachowania subiektywnej i obiektywnej zgodności z umową.

Przedsiębiorca będzie zobowiązany do informowania konsumenta o aktualizacjach, w tym dotyczących zabezpieczeń, niezbędnych do zachowania zgodności treści lub usługi cyfrowej z umową oraz dostarczania tych aktualizacji konsumentowi przez odpowiedni czas. Niezainstalowanie przez konsumenta aktualizacji z przyczyn niezależnych od przedsiębiorcy może stanowić podstawę do wyłączenia jego odpowiedzialności.

Dodatkowo przedsiębiorca nie ponosi odpowiedzialności, jeżeli konsument, najpóźniej w chwili zawarcia umowy, został wyraźnie poinformowany, że konkretna cecha treści lub usługi cyfrowej odbiega od wymogów zgodności z umową, oraz wyraźnie i odrębnie zaakceptował brak tej konkretnej cechy.

Okres odpowiedzialności

W art. 43j pkt 1 i pkt 3 określono ograniczenia czasowe ponoszonej przez przedsiębiorcę odpowiedzialności za niezgodność z umową treści lub usług cyfrowych dostarczanych jednorazowo, w częściach lub w sposób ciągły, a także okoliczności, w których nie ma zastosowania domniemanie odpowiedzialności przedsiębiorcy (art. 43j pkt 5). Przykładowo przedsiębiorca ponosi odpowiedzialność za treści lub usługi cyfrowe dostarczane jednorazowo lub w częściach przez dwa lata od daty dostarczenia.

Roszczenia konsumentów

W myśl art. 43k konsument może żądać doprowadzenia treści lub usług cyfrowych do zgodności z umową. Przedsiębiorca może odmówić jedynie, jeżeli byłoby to niemożliwe albo wymagałoby nadmiernych kosztów.

W art. 43l pkt 1 doprecyzowano kiedy konsumentowi przysługuje prawo do złożenia oświadczenia o obniżeniu ceny lub odstąpieniu od umowy, np. jeśli brak zgodności z umową występuje nadal, mimo że przedsiębiorca próbował  doprowadzić treść lub usługę cyfrową do zgodności z umową lub z oświadczenia przedsiębiorcy lub okoliczności wyraźnie wynika, że nie doprowadzi on treści cyfrowej lub usługi cyfrowej do zgodności z umową w rozsądnym czasie  lub bez nadmiernych niedogodności dla konsumenta. W określonych sytuacjach uzasadnione jest natychmiastowe obniżenie ceny albo odstąpienie od umowy.

W nowych przepisach określono również sposób ustalania obniżonej ceny oraz okoliczności, w których konsument nie może odstąpić od umowy.

Treści wytworzone przez konsumenta

Nowowprowadzony art. 43m statuuje obowiązek przedsiębiorcy dotyczący niewykorzystywania innych niż dane osobowe wytworzonych lub dostarczonych przez konsumenta treści, po odstąpieniu przez konsumenta od umowy, z wyłączeniem pewnych sytuacji.

Przedsiębiorca udostępnia konsumentowi na jego żądanie treści, o których mowa wyżej, z wyjątkiem treści, które określono w Projekcie (np. gdy treści są użyteczne wyłącznie w związku z treścią lub usługą cyfrową, które  stanowiły przedmiot umowy).

Zmiana treści lub usług cyfrowych

Przedsiębiorca może dokonać zmiany treści lub usługi cyfrowej, która nie jest niezbędna do zachowania jej zgodności z umową, tylko jeżeli umowa tak stanowi i jedynie z uzasadnionych przyczyn w tej umowie wskazanych.  Przedsiębiorca nie może jednak dokonać zmiany treści lub usług cyfrowych dostarczanych w sposób jednorazowy.

Jeżeli zmiana taka istotnie i negatywnie wpływa na dostęp konsumenta do treści lub usługi cyfrowej lub na korzystanie z nich, wpływa to na zobowiązania przedsiębiorcy (obowiązek informacyjny) oraz na prawa konsumenta (wypowiedzenie umowy).

Wyłączenie zastosowania Projektu do treści i usług cyfrowych

Przepisy dotyczące treści lub usług cyfrowych nie zawsze znajdują zastosowanie do całościowej umowy (tj. obejmującej świadczenie różnych usług) i nie stosują się do określonego rodzaju usług, o których mowa w Projekcie (np. do usług komunikacji elektronicznej).

Konsekwencje niezastosowania się do nadchodzących zmian

Ryzykiem o najbardziej globalnym charakterze jest konieczność ponoszenia dodatkowych kosztów związanych z umowami konsumenckimi, w których nie poruszono wszystkich niezbędnych kwestii oraz w ramach których przedsiębiorca nie otrzymał od konsumenta stosownych oświadczeń.

Przedsiębiorca, który nie dostosuje standardowych wzorów umów lub innej dokumentacji umów sprzedaży do nowych przepisów i pozostawi uprawnienia z tytułu rękojmi i gwarancji w dotychczasowym brzmieniu może zostać uznany za wprowadzającego konsumenta w błąd. Sytuacja ta może spowodować ryzyko dochodzenia przez konsumentów roszczeń odszkodowawczych lub wypowiadania przez nich umów i żądania zwrotu ceny zakupu, a także ryzyko nałożenia przez Prezesa UOKiK grzywny w wysokości do 10% uzyskanych przez przedsiębiorcę w roku poprzedzającym dochodów.

Autor tekstu: Michał Matysiak, Radca Prawny, Squire Patton Boggs Warszawa